Bahriye Sohbetleri

Sistem, 1480 Otranto Seferi’nden sonra daha da önem kazanmış. Levent akınlarının hız kazanması ve organize hale gelmesi sonrasında ise feodal beyliklerin enstrümanı olan savunma kuleleri, 1532’den itibaren, merkezi ve sistematik bir yaklaşımla birbirine bağlanmış; askerler, katapultlar, toplarla güçlendirilmiş. [3]

Sistemin kurulmasına gerekçe olarak gösterilen “Serazen ve Korsan Saldırıları” tanımının kesişiminde leventlerimizin olduğu aşikâr.[4] Geçmişi daha eskilere dayansa da kimi kaynaklarda bu örgün savunma sistemi “Türk Kuleleri” olarak da anılmıyor değil.[5]

Sahil boyunca farklı formlarda ve farklı kapasitelerde tesis edilen kulelerden bazıları yıkılarak taşları başka yapıların inşasında kullanılırken, çoğu hala korunmuş, kimi sonradan aslına uygun olarak tekrar inşa edilmiş.

Denizi Gözetleyen Türk Kuleleri

Genelde bizler bu yapıların tarihine ve günümüze taşıdıkları mesaja hâkim olmasak da bölge halkı ve yönetimi başta olmak üzere, “Serazen ve Korsan(!)” saldırılarını unutmamak için çok daha bilinçli davranıyorlar.

Esasında İtalya’da, Cenova’dan Venedik’e hangi sahile giderseniz gidin, dikkatlice baktığınızda leventlerin izini görmeniz mümkün. Keşke bizler de bu izin nasıl bırakıldığı hakkında daha çok bilgi sahibi olabilsek. Bu konuda yerli kaynaklar kısıtlı, yabancı kaynaklar çelişkili ve doğal olarak tek taraflı.

1552 yılının Temmuz’unda, Napoli’nin denize girilebilir yazlık sahilleri ile ünlü beldelerinden baktığınızda tüm heybetiyle göreceğiniz Procida Adası açıklarında, Veziriazam Rüstem Paşa’nın kardeşi Sinan Paşa komutasındaki 103 kadırga ve 4 kaliteden oluşan Türk donanması belirir.[6] Savunma kulelerinin çanları, bir sonraki hedeflerinin ne olduğunu bilemedikleri heybetli donanmamız için çalar.

1800'lü Yıllarda Pozzuoli

Napoli’de başlayan paniği dindirmek üzere tanıdık bir isim sahne alır: Andrea Doria. 80’li yaşlarındaki yaşlı kurt, Cenova’dan 40 kadırga ile yola çıkar, La Spezia’dan da 3000 Alman askeri takviye alır.

Bölgeyi çok iyi bilen usta denizci Turgut Reis, esasen bu iş için çok da uygun olmayan ve kendisi ile husumeti bulunan Sinan Paşa’ya, donanmayı Ponza Adası civarında pusuya yatırmayı teklif eder. Doria’nın donanması ilk temastan sonra Sardunya’ya doğru kaçarken, Turgut Reis geriye düşen gemileri tek tek ele geçirir. Son olarak Santa Barbara galisi de kanlı bir rampa ile ele geçirilir.[7]

Doria, Türklere hak ettikleri dersi vermek üzere giriştiği harekatta 7 kadırga ve üzerindeki 700 Alman askerini kaybeder. Ponza Savaşı deniz harp tarihimize başka bir altın sayfa olarak yazılır. Yaşlı denizci, “Cerbe’de Hristiyan dünyasının en ağır deniz yenilgisi haberini aldıktan sonra ölmek üzere” Cenova’ya döner, leventlerimiz Gaeta’ya yönelir.

Uzun yıllar ABD 6’ıncı Filo’suna ev sahipliği yapan ve halen filonun komuta gemisi USS Mount Whitney’in konuş limanı olan Gaeta kuşatılır. Gaeta’nın duvarları denizden ve karadan dövülürken, Roma da panik halinde şehrin savunmasını güçlendirmeye koyulur.

Turgut Reis

Sonuç olarak; yaklaşık 8 yıl öncesine kadar Doria’nın Cenova’sında esir bir forsa iken, verimsiz Fransız seferiyle zaten canı sıkkın olan Barbaros Hayrettin Paşa’nın Cenova kıyılarına dayanması ve “Bre kefereler, Turgut’u salmazsanız taş taş üstüne bırakmam” tiradı ile 3500 dukaya özgürlüğünü kazanan Turgut Reis, yüklü bir miktar para ve düşman elinde olan yeğenini fidye olarak alır ve kuşatmayı kaldırır.[8]

Eylül başı donanma Napoli açıklarından ayrılır.

100’ün üzerinde kadırganın kumandası verilmiş olan Sinan Paşa bu bölgelerde pek bilinmez ama 6 ila 12 arasındaki kadırgayla fırtınalar estiren Turgut Reis’i tanımayan sahil beldesi yoktur. Hatta bizler bile Gaeta’nın imrenilecek güzellikteki deniz, güneş ve kumsallarından faydalanırken, Turgut Reis’in yıllar önce bu sahillere yazdığı tarihi bilmeyiz. Biz bilmeyiz ancak Gaeta’da “Dragut Komitesi” adı altında bir girişim olduğunu ve 1552’deki akının günümüzde hala anıldığını bilmek bizim adımıza  düşündürücüdür.[9]

Tahmin edileceği gibi bu komite Turgut Reis’i dualar ve rahmetlerle anmıyor. Nice kahramanlık, yiğitlik, zafer ve bir o kadar şehadet, gazi, beraberinde “alınacak ders” yenilgi barındıran deniz kültürümüze, en az çitin diğer tarafı kadar sahip çıkmamız gerekiyor ki büyük denizcilerimizi rahmetle anan birileri hep olsun.